W najnowszym akcie polityczno-prawnej konfrontacji pomiędzy władzami Rzeczypospolitej Polskiej a radykalną częścią sceny politycznej, polski rząd wystąpił z oficjalnym wnioskiem do Parlamentu Europejskiego o uchylenie immunitetu europosła Grzegorza Brauna – kontrowersyjnego lidera skrajnie prawicowego ugrupowania Konfederacja Korony Polskiej. Wniosek ten jest następstwem licznych incydentów, które według organów ścigania oraz prokuratury noszą znamiona poważnych naruszeń prawa, w tym nawoływania do nienawiści, publicznego propagowania treści ekstremistycznych, a także fizycznych prób zakłócenia działań instytucji państwowych. Działanie podjęte przez Warszawę to nie tylko próba pociągnięcia polityka do odpowiedzialności karnej, ale również znaczący sygnał w kierunku Unii Europejskiej, wskazujący na narastające napięcia wewnętrzne w Polsce oraz próbę ograniczenia destrukcyjnych wpływów politycznych środowisk podważających demokratyczny porządek.
Powody wniosku i kontekst prawny
Wniosek o uchylenie immunitetu Grzegorza Brauna został przesłany do Komisji Prawnej Parlamentu Europejskiego, która w takich przypadkach pełni funkcję opiniodawczą, poprzedzającą decyzję całej izby. Polskie organy ścigania argumentują, że immunitet chroniący europosłów nie może być traktowany jako narzędzie bezkarności w obliczu działań, które wykraczają poza granice dopuszczalnej debaty politycznej. Jak wynika z uzasadnienia przygotowanego przez Prokuraturę Krajową, Braun miał dopuścić się szeregu przestępstw związanych z nawoływaniem do nienawiści na tle narodowościowym i religijnym, publicznym znieważaniem funkcjonariuszy państwowych, jak również próbą uniemożliwienia wykonywania obowiązków służbowych przez przedstawicieli służb medycznych i administracyjnych. Kulminacyjnym punktem zarzutów było głośne wydarzenie z grudnia 2023 roku, kiedy to Braun na oczach kamer próbował fizycznie zakłócić posiedzenie sejmowej komisji zdrowia, odpalając urządzenie emitujące dym w pomieszczeniu i powodując ewakuację członków komisji. Choć był wtedy jeszcze posłem Sejmu RP, zdarzenie to stało się symbolem radykalizmu i eskalacji przemocy werbalnej w polskim życiu publicznym.
Po przegranych wyborach parlamentarnych w Polsce w 2023 roku Braun zdobył mandat europosła w wyborach do Parlamentu Europejskiego w czerwcu 2024 roku, co w praktyce zapewniło mu immunitet chroniący przed postępowaniami karnymi. Rządząca koalicja demokratyczna uznała jednak, że kontynuowanie śledztwa wobec Brauna i postawienie go przed sądem jest konieczne z punktu widzenia odpowiedzialności prawnej i utrzymania porządku konstytucyjnego. Wniosek ten ma również wymiar symboliczny: pokazuje, że polski rząd nie zamierza tolerować działań, które mogą prowadzić do podważenia instytucji państwa prawa, nawet jeśli stoją za nimi politycy cieszący się europejskim immunitetem.
Reakcje polityczne w Polsce i na forum unijnym
Decyzja o złożeniu wniosku spotkała się z natychmiastowymi reakcjami na krajowej scenie politycznej. Ugrupowania centrowe i lewicowe wyraziły poparcie dla działań rządu, argumentując, że immunitet parlamentarny nie może chronić przed konsekwencjami działań mających cechy przestępstw. Lider Koalicji Obywatelskiej, Michał Sikorski, podkreślił, że Europa nie może być miejscem schronienia dla ekstremistów, a Parlament Europejski powinien stanąć po stronie wartości demokratycznych, nie zaś politycznej bezkarności. Z kolei przedstawiciele środowisk prawicowych, w tym członkowie Konfederacji, oskarżyli rząd o prowadzenie politycznych represji i próbę uciszenia głosu „prawdziwej opozycji”. Sam Braun, który obecnie przebywa w Strasburgu, określił wniosek jako „akt zemsty politycznej inspirowany przez środowiska globalistyczne” i zapowiedział, że nie stawi się dobrowolnie przed żadnym sądem w Polsce, „dopóki w kraju trwa dyktatura liberalnej oligarchii”.
Na poziomie europejskim głosy są bardziej zróżnicowane, jednak dominują opinie popierające przejrzystość i zgodność z procedurami prawnymi. Przewodnicząca Komisji Prawnej Parlamentu Europejskiego, Margrete Auken, poinformowała, że sprawa zostanie rozpatrzona zgodnie z obowiązującymi przepisami, a immunitet może zostać uchylony, jeśli istnieją „poważne i wiarygodne podstawy prawne do kontynuowania postępowania karnego”. Z kolei przedstawiciele frakcji Europejskich Konserwatystów i Reformatorów, do których należy Konfederacja, zapowiedzieli, że będą bronić prawa europosła do swobodnego wyrażania opinii, jednak nie będą stawać w obronie działań o charakterze przemocowym czy destabilizującym.
Znaczenie polityczne i potencjalne konsekwencje
Wniosek o uchylenie immunitetu Grzegorza Brauna jest nie tylko krokiem prawnym, ale również działaniem o głębokim znaczeniu politycznym. Po raz kolejny na pierwszy plan wysuwa się pytanie o granice wolności słowa w kontekście działalności politycznej oraz odpowiedzialności publicznych funkcjonariuszy za swoje czyny. Rządząca koalicja, w której dominuje centrolewica, wyraźnie sygnalizuje, że nie będzie tolerować ekstremizmu ani politycznej przemocy, nawet jeśli miałaby się ona odbywać pod osłoną immunitetu parlamentarnego. To również ważny test dla samego Parlamentu Europejskiego, który w ostatnich latach wielokrotnie był krytykowany za opieszałość w procedurach związanych z uchylaniem immunitetu europosłów, szczególnie gdy sprawy dotyczyły postaci kontrowersyjnych lub posiadających znaczne zaplecze polityczne.
Jeśli immunitet zostanie uchylony, polska prokuratura będzie mogła oficjalnie postawić Braunowi zarzuty karne i wezwać go do stawienia się przed sądem. W przypadku odmowy współpracy, możliwe jest nawet wystawienie europejskiego nakazu aresztowania. Z perspektywy politycznej, taka decyzja może osłabić pozycję Brauna zarówno w kraju, jak i w Brukseli, gdzie radykalne postawy coraz częściej spotykają się z jednoznaczną dezaprobatą. Może to także przyczynić się do osłabienia całej formacji Konfederacja, która – mimo sukcesu wyborczego wśród części młodszych wyborców – nieustannie zmaga się z oskarżeniami o tolerowanie języka nienawiści i populizmu.
Podsumowanie
Wniosek Polski o uchylenie immunitetu dla Grzegorza Brauna to wydarzenie o dalekosiężnych konsekwencjach, zarówno na płaszczyźnie prawnej, jak i politycznej. Pokazuje on determinację rządu do walki z radykalizacją życia publicznego i chęć obrony demokratycznych wartości w warunkach coraz bardziej spolaryzowanego społeczeństwa. Jednocześnie stanowi próbę sprawdzenia, czy unijne instytucje są w stanie odpowiednio reagować na zagrożenia płynące z wnętrza wspólnoty politycznej. Ostateczna decyzja Parlamentu Europejskiego w tej sprawie będzie nie tylko odpowiedzią na konkretne zarzuty wobec jednego polityka, ale również testem dojrzałości demokracji europejskiej w obliczu narastającego populizmu, radykalizmu i dezinformacji. Bez względu na wynik, sprawa Brauna przejdzie do historii jako jeden z najbardziej wyrazistych przykładów starcia między wolnością słowa a odpowiedzialnością za słowo.
